HIMAGSIK KAYUMANGGI

BIYAYA NG TAGAPAGLIGTAS -- E. San Juan, Jr. 1. Unti-unti umaambon dumagit ang naglambiting ulap sa panimdim Patak-patak napigtal ang pangakong nahulog sa matris ng lupa Naligaw ang umaasong tala sa takip-silim ng pangarap Dahan-dahan ang pakpak ng guni-guni’y lumilim humimlay sa iyong bisig Bumalisbis dumaluyong ang babaeng kagila-gilalas— Sumasaiyo sumasaatin ang kanyang pusong umiigkas— Umaapaw ang ligayang biyaya ng tagapagligtas— 2. Umuulan nang ikaw’y umalis, nakisilong sa mutyang humarap sa panganib Umaapaw ang batis, lumalagos sa pader ng tadhanang walang mukha Nagpasiya ka, bulong mo’y dasal na tumalab sa kilabot at hilahil Unti-unti humupa ang antak ng pagsusumamo, kamao’y bumuka’t bumigay Bumalisbis dumaluyong ang babaeng kagila-gilalas— Sumasaiyo sumasaatin ang kanyang pusong umiigkas— Umaapaw ang ligayang biyaya ng tagapagligtas— 3. Dahan-dahang tumikom ang labing bumigkas ng pagbati sa nagtanang panaginip Tigil na ang pangungulila...

ULIRANG HALIMBAWA NI EFREN ABUEG: Tungo sa Mapagpalayang Sining ni E. San Juan, Jr. Kamakailan, bago ipinawalan ang “Morong 43” na biktima ng AFP/PNP terorismo, tinangkang bumisita sa kanila habang nakapiit sa Camp Bagong Diwa, Taguig, ang isang grupo ng makata at pintor. Nais ng Defend-ST, Artists Arresst, at Kilometer 64 na magdaos ng workshop para sa mga bilanggo. Bagamat may pahintulot sa BJMP-Capitol Region, hindi sila pinahintulutan ng jail warden. Ipinagbawalan. Mapanganib ang sining. Di lamang nakapupukaw, nakagagambala pa. Walang lusot ang mga dumaramay. Bukod sa marahas na strip search na bati ng mga guwardiya, kinumpiska ng mga awtoridad ang lahat ng babasahin. Kinunan ng litrato ang mga alagad ng sining, inimbestiga at pinagtatatanong. Itinuring ang mga dalaw na mga kriminal (ulat ni Ronalyn Olea, Bulatlat, 5 Oktubre 2010). Sinamsam ang ilang babasahin kritikal sa rehimeng Arroyo. Sindak at takot ang naghari. Sa malas, hindi ito nakagugulat. Noong bungad ng dekada 80...

DALIT SA PAGDIRIWANG BAGO SUMAPIT ANG HULING PAGTUTUOS Ito’y umiiral sapagkat, kasanib ng pagsalungat sa sarili, taglay nito ang kanyang pagkasugpo.” - -F. Hegel Sabi mo’y nabuhay ka sa panahong limot na sina Dorong Asedillo at Kulas Encalledo. Di na bale…. Kahit turing sa iyo’y lawit-dilang patay-gutom, sampay-bakod, sinikap mong pagbutihin ang gawaing iniatas at itinagubilin. Paano nga maiaayos ang buto-buto sa mundong tagilid? Suliraning masalimuot. Sa gabi ng ating pagniniig, bakit nakatalukbong sa kulandong ng isip? Di mo naman ipinagbili ang mga buto ng yumaong magulang…. Di bawal ang mangarap habang sumisingasing sa paligid ang baril at balila. Kumakatok sa pinto ang kamao ng unos, nagbabanta…. Inihasik ng diktadurya ang sindak—dukot, tortyur, masaker, pati Abu Sayyaf— Pinag-usig at pinuksa ang mga makabayang mamamayan. Nilapastagan ng mga patutot ng oligarko ang sinumang tumutol—Putris. pati Birhen siguro’y gagahasahin kung kailangan, kahit hindi…. Sangkatutak na l...

KAHIMANAWARI Laging tiklop-tuhod noon, hayup na nagdarasal Sa bawat bigwas at bawat hagupit, bumubulong-bulong Tigil na, Inday, abutin mo ang brasong it! Hanggang kailan balewala—hanggang di pa tumatalab? Sa palengke lahat ay nabibili’t ipinagbibili— Di lang talampakan ng katawan kundi pati singit ng kaluluwa…. Dura ng galit ang sukli, ngipin sa ngipin Habang nakaduro ang alambreng dekoryente sa suso mo— Tumalab na ba ang talim ng poot at pagkamuhi? Abutin mo, Inday, ang armas na ito! Nakalatay sa laman ang basbas ng pulbura’t tingga… Bakit pa luluhod at gagapang sa nagpawalang-halaga? Nakasalang sa sumusugbang bunganga ng baril— Sunggaban mo, Inday, ang sandata ng masang nakaalay! NABURANG GUHIT NG LARAWANG-DIWA, SIMULAKRANG ABOT-TANAW Kawiiliwili ang silid na ito, hantungan ng iyong paglalakbay. Halina’t maupo dito sa harap ng punong pino sa may durungawan. Di nasaling ng nagmamadaling takbo ng daigdig ang pusong namamahinga. Halika’t magnilay tayo sa panahong dumadaloy, magmuni-mun...

Order fom Lambert Academic Publishing, Saarbrucken, Germany (ready December or January 2011): ABOUT THE BOOK Situating the crisis of the humanities in the terror-wars of global capitalism, E. San Juan opens up the field of critical theory to unacknowledged counter-hegemonic impulses in selected modernist writers in Europe and the United States. Composed as strategic interventions in the field of cultural studies, the essays attempt a dialectical fusion of inventory and self-critique . By way of Pablo Neruda’s radical poetics, San Juan surveys the achievement of Filipino writers in an embattled U.S. neocolony, the Philippines. A provocative reappraisal of Asian American Studies is offered for heuristic dialogue in the wake of 9/11 and the recent financial collapse. Using a comparative approach to Edward Said and Antonio Gramsci as a point of departure, San Juan initiates a project of revaluation by deploying Charles Sanders Peirce’s semiotics to retrieve historical indices and instit...

Luis V. Teodoro | Sins of the Padres - Bulatlat

UMBAY PATUNGONG TAGUMPAY 1. Unti-unti umaambon dumagit ang naglambiting ulap sa panimdim Patak-patak napigtal ang pangakong nahulog sa matris ng lupa Naligaw ang umaasong tala sa takip-silim ng pangarap Dahan-dahan ang pakpak ng guni-guni’y lumilim humimlay sa iyong bisig Bumalisbis dumaluyong ang babaeng kagila-gilalas— Sumasaiyo sumasaatin ang kanyang pusong umiigkas— Umaapaw ang ligayang biyaya ng tagapagligtas— 2. Umuulan nang ikaw’y umalis, nakisilong sa mutyang humarap sa panganib Umaapaw ang batis, lumalagos sa pader ng tadhanang walang mukha Nagpasiya ka, bulong mo’y dasal na tumalab sa kilabot at hilahil Unti-unti humupa ang antak ng pagsusumamo, kamao’y bumuka’t bumigay Bumalisbis dumaluyong ang babaeng kagila-gilalas— Sumasaiyo sumasaatin ang kanyang pusong umiigkas— Umaapaw ang ligayang biyaya ng tagapagligtas— 3. Dahan-dahang tumikom ang labing bumigkas ng pagbati sa nagtanang panaginip Tigil na ang pangungulila-- Sa wakas ng sig...

PAHIWATIG NG ARMADONG PARALUMAN I. Mahal, Nagliliyab ang lansangan ng Islang Puting Bato nang ikaw’y lumisan Sa iyong balintataw nagtalik ang liwanag at dilim Nagtipan ang luha’t ngiti sa hanggahan ng pangako’t alaala Saang likong landas tayo naghiwalay, nakipagsapalaran? Pumalaot ka sa lagim ng lungsod, napigtal sa diwa’t nakintal sa dibdib Patnubay ang masang kumalinga, sabik sa paglaya’y naglakbay Bagwis sa budhi’y pumailanlang sa madugong larangan Sa gilid ng bangin naglamay, sa gubat ng gunita naghintay sa tukso ng mapagkandiling bituin. KORO: Sa bawat pintig ng iyong kaluluwa, sa bawat himaymay Nagpupumiglas ang sinag ng kinabukasan— Luningning ng pag-asa, halimuyak at alindog ng panaginip ng armadong diwatang kusang naghandog, kumalas, nagligtas— II. Mahal, Nilambungan ng usok at apoy ang gayuma ng iyong pilik-mata Humagip ang bagwis ng guniguning lumipad lumapag Lumusong ka’t tinahak ang tulay sa nilunggating ligaya Sa dusa’t aliw ng busabos, binalangkas mo ang hiw...

LANDAS & KAPANGYARIHAN (70-82) Revised Version ni E. SAN JUAN, Jr. 70. Ang mga salita ko’y madaling masapol at madaling mailapat. Subalit walang sinuman, sa ilalim ng langit, ang nakauunawa dito upang subukan at isapraktika ito. Ang mga pangungusap ko ay tumatalima sa dalubhasang guro; Ang mga kilos ko ay ginagabayang mahigpit. Sapagkat hindi nauunawaan ng madla ang mga turo ko, hindi nila kilala ako. Iilan lamang ang may kabatiran sa akin; mabibilang ang nakikinig, kaya taglay ko pa ang katutubong dangal. Sa gayon, suot ng pantas ang maligasgas na sakong damit at kimkim niyang malapit sa puso ang tunay na hiyas. 71. Napakiwari mong hindi mo talagang alam—ito ay kahanga-hanga. Kung hindi mo tanto na hindi mo naiintidihan-- ito ay tiyak na kamalian. Walang pagkukulang na ganito ang pantas Sapagkat tanggap niya na ang kakulangan ay tunay na kakulangan. Sapagkat tanggap niya ang kanyang mga kakulangan, wala siyang kapintasan. 72. Kung ang tao’y walang takot sa awtorida...

LANDAS & KAPANGYARIHAN (Revised 21 June 2010) Salin ng TAO TE CHING ni E . SAN JUAN, Jrt. 60. Ang pamamahala ng bansa ay katulad sa pagluluto ng maliit na isda. Lapitan ang sansinukob sa pamamagitan ng Landas At walang mapapala ang mga diyablo ng kabuktutan. Hindi ibig sabihin nito na ang kasamaan ay hindi magmamalupit, Ngunit ang ispiritu nila ay hindi makapipinsala. Hindi lamang ito, na hindi makasasakit sa iba, kundi pati ang pantas ay hindi makapipinsala. Hindi sila kapwa mananakit, at ang birtud na taglay nila ay makapagpapasigla sa kapwa. 61. Ang malawak na bayan ay tulad ng tumana sa paanan ng bumabalisbis na agos ng ilog; Ito’y tagpuang pook ng maraming bagay sa mundo; Nagsisilbing ina ng lahat ng nilikha. Laging naigugupo ng babae ang lalaki sa bisa ng magiliw at mayuming katatagan, Habang nakatalungkong walang kibo, mahinhin. Samakatwid, kung makitrato ang isang maunlad na bansa sa mga dukhang bansa sa mapagkumbabang paraan, Mapapamahalaan niya sila. At kung ang maralit...

LANDAS & KAPANGYARIHAN-- Filipino Translation of TAO TE CHING ni E. SAN JUAN, Jr. 51. Lahat ng bagay ay bumubukal sa Landas. Binubusog at pinatataba ng birtud ang lahat. Binibigyan ng laman ang lahat ng bagay sa mundo. Binibigyang hugis ang kapaligiran. Kaya lahat ng nilalang ay dumudulog upang igalang ang Landas at pagpugayan ang birtud. Hindi humihingi ng paggalang sa Landas at parangal sa birtud, Ngunit ang mga ito’y kabulod ng kalikasan at kusang nangyayari. Sa gayon, lahat ng mga bagay ay bunga ng Landas. Pinapakain sila ng birtud, pinauunlad at inaalagaan. Kinukopkop, inaaruga, pinalalaki at ipinagtatanggol. Sa gayon, lumilikha’t hindi umaangkin ang Landas. Ang birtud ay taos-pusong kumakalinga. Ang kalikasan ang humuhubog sa lahat, gumaganap at nagbubuo sa lahat. Lahat ay nagpaparangal sa Landas at nagpipitagan sa birtud. Kapwa hindi nag-uutos, kung sinusunod ang makapangyarihang kalikasan. Pumapatnubay ngunit hindi umaangkin, gumaganap nang walang hinihingi, laging nag-aa...

L ANDAS & KAPANGYARIHAN (41-50) S alin ng Tao Te Ching ni E. SAN JUAN, Jr. 41 Naulinigan ng matalinong paham ang tinig ng Landas at masigasig na sinikap isapraktika ito. Nabalitaan ng karaniwang palaaral ang tungkol sa Landas at nilalaro itong patumpik-tumpik. Ang hangal na iskolar ay nakasagap ng balita tungkol sa Landas at walang patumanggang humalakhak. Kung walang halakhak, hindi ito karapat-dapat maging Landas. Kaya dinggin ang kasabihan: Ang maliwanag na daan ay nagmumukhang makulimlim. Ang pagsulong ay tila pag-urong. Ang patag na daan ay tila mabako. Ang matayog na birtud ay tila lambak na walang halaman; Ang puring wagas at busilak ay tila madungis. Ang mariwasang birtud ay tila gulanit; Ang matipunong birtud ay tila mabuway. Ang tunay at matimtimang birtud ay tila ipinagkanulo. Ang huwarang parisukat ay walang sulok. Ang mahusay na kasangkapan ay bumubuntot sa iba pang kaabalahan. Mahirap marinig ang pinakamatinding tunog; Ang dakilang larawan ay walang hugis. Nakaku...

L ANDAS & KAPANGYARIHAN (Translation of Tao Te Ching, 31-40) ni E. SAN JUAN, JR. 31. Ang mga sandata’y kasangkapan ng kilabot; kinapopootan iyon ng lahat ng nilikha. Sa gayon, hindi ginagamit iyon ng mga tagapagtaguyod ng Landas. Pinipili ng marangal na mamamayan ang kaliwa kung nasa tahanan siya. Ngunit kung ginagamit ang sandata, itinatanghal ang kanan. Ang mga sandata ay instrumento ng imbing sindak, hindi ito kagamitan ng taong marangal. Ginagamit lamang iyon kung wala na siyang ibang paraang mapipili. Hinihirang na pinakamagaling ang kapayapaan at kahinahunan. Ang tagumpay ay hindi dahilan upang ipagdiwang ang alindog ng sandata. Kung nasasayahan ka sa ganda ng armas, nalulugod ka sa pagkitil ng buhay. Kung nalulugod ka sa pagpuksa, hindi matutupad ang kaganapan ng iyong loob at pagtamasa sa minimithi. Sa mga maluwalhating pagkakataon, binibigyan ng halaga ang kaliwa; Sa panahon ng pighati, ipinagpapauna ang kanan. Sa kanan ang pinunong nag-uutos, sa kaliwa ang lider ng hukbo...